Błyskawiczna wycieczka do Międzyrzecza. Chciałem pociągnąć temat fortyfikacji w najbliższej okolicy, jednak dziś cofnąć się wstecz o kilka wieków, Zajrzałem na pół godziny na piastowski zamek w Międzyrzeczu.
   Otoczona fosą średniowieczna twierdza została wzniesiona około połowy XIV wieku przez Kazimierza Wielkiego na miejscu wcześniejszego grodu warownego z połowy IX wieku na sztucznym pagórku w widłach dwóch rzek - Obry i Paklicy. Przez lata w warowni stacjonowały polskie wojska, strzegące pobliskiej, zachodniej granicy Rzeczypospolitej. Zamek był wielokrotnie oblegany oraz z tego co pamiętam przynajmniej dwukrotnie zdobyty. Po raz pierwszy w 1474 dzięki zdradzie przez wojska Jana II Szalonego - księcia żagańskiego, i króla węgierskiego Macieja Korwina podczas wspólnego rajdu przeciwko Wielkopolsce, później w 1520 przez najemników krzyżackich podczas wojny polsko-krzyżackiej. Podczas potopu (1655) został uszkodzony i zdewastowany przez wojska szwedzkie, a w czasie rokoszu Lubomirskiego (1665-66) zajęty przez buntowników.
  Zamek był również siedzibą starostów międzyrzeckich. W początkach XVIII wieku zamek był zniszczony na tyle, że pomimo podejmowanych prób odbudowy w 1691 r. nie nadawał się na rezydencję starostów. Dlatego w 1719 r. wznieśli oni dla siebie dworek w sąsiedztwie ruin zamku. Do połowy XVIII wieku, mimo kolejnych spustoszeń, jakie dotknęły zamek w III wojnie północnej odbudowano jednak część pomieszczeń, z przeznaczeniem na mieszkania dla czeladzi starosty oraz część zabudowań podzamcza. Po II rozbiorze Polski, zamek wraz z zabudowaniami dworskimi, folwarkiem oraz parkiem zakupił pruski minister i były ambasador w Rzeczypospolitej Girolomo Lucchesini a następnie miejscowe rodziny ziemiańskie i patrycjuszowskie z Międzyrzecza. Od 1854 r stanowił własność rodziny von Dziembowskich, w 1914 aż do 1945 przeszedł w ręce spokrewnionej z Dziembowskimi rodziny von Tempelhoff. Obecnie zamek jest przekazany na potrzeby międzyrzeckiego muzeum
   W 1574 roku na zamku zatrzymał się w swojej podróży z Francji do Krakowa pierwszy król elekcyjny Henryk Walezy.
   W dawnej rezydencji starostów międzyrzeckich wzniesionej w 1719 r. i w oficynie dworskiej z początku XVIII wieku mieści się muzeum. W muzeum m.in. prezentowana jest  jedna z najbogatszych w Polsce kolekcja portretów trumiennych, tablic herbowych i inskrypcyjnych z XVII i XVIII w. 


 Byli nimi: Benedykt, Jan, Izaak, Mateusz i Krystyn, którzy zostali zamordowani w nocy z 10 na 11 listopada 1003 roku w pobliskim eremie. Upamiętniające ich rzeźby znajdują się w pobliżu wejścia do zamku. W dzisiejszym rozumieniu mianowanie ich do rangi "męczenników" jest nieco kontrowersyjne, gdyż nie zginęli oni za wiarę, ani też w obronie wiary, nie byli zmuszani do wyrzeknięcia się Boga itp. lecz zginęli w napadzie "czysto" rabunkowym. Jednakże ówczesne rozumienie tego określenia w odniesieniu do wiary, pozwoliło na nadanie miana "Męczenników", a w późniejszym czasie uznania ich również za świętych.  

  Wycieczka utartym szlakiem przez Zemsko i Stary Dworek. Jedynym odstępstwem od utartego schematu był odskok w bok do Bledzewa na zbudowany w latach trzydziestych ubiegłego wieku most zwodzony. Most powstał w ramach umocnień budowanego MRU.
  Fortyfikacje Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego wykorzystywały liczne w rejonie Bledzewa przeszkody wodne. Dla zapewnienia wojskom możliwości manewrowych a więc łatwego likwidowania przeprawy i przywracania komunikacji przy Obrze w Bledzewie zbudowano duży most zwodzony. Most K 804 to most przechylno-przesuwny. Po zwolnieniu rygli przęsło mostu pod własnym ciężarem przechylało się, a następnie przetaczało chowając się do komory pod jezdnią. Maszynownia mostu ukryta jest w specjalnym schronie z stanowiskiem obserwacyjnym. Do obsługi mostu wystarczał jeden człowiek.
  Na drodze przed mostem umieszczono szlaban przeciwpancerny i bariery z szyn. Wokół zachodniego przyczółku zachowały się wykonane z drewnianych pali zapory ppanc. Most leży nad kanałem fortecznym do którego skierowano płynące wcześnie bliżej Bledzewa wody rzeczki Ponikwy. Kanał forteczny pod mostem nigdy nie został ukończony. Podejść do mostu miały bronić dwa schrony MGuPak 824a i b (uzbrojone w karabiny maszynowe i działko ppanc) umiejscowione w okolicy ulicy Plac Klasztorny. Dziś próżno szukać po nich jakichkolwiek śladów. Samego mostu nie da się uruchomić ponieważ jeszcze kilka lat temu był w ciągu drogi powiatowej i zastosowane wzmocnienia blokują ewentualne próby uruchomienia.
  31 stycznia 1945 czołówki radzieckiej armii stanęły przy moście przesuwnym, który był zamknięty i wymagał przestawienia aby pojazdy mogły po nim przejechać. Udało się to zrobić dzięki informacjom uzyskanym od jednego z Niemców. Żołnierze radzieccy natrafili jedynie na symboliczny opór ponieważ dwie kompanie wyznaczone do obrony bledzewskiego odcinka umocnień MRU opuściły swoje pozycje, aby uniknąć okrążenia po opanowaniu przez Sowietów innych części umocnień. 
  Powrót przez Zemsko i Stary Dworek.

   Stary Dworek to był program minimum zrobiony tradycyjnie szlakiem przez Popowo i Zemsko. Zajęło to około 1 godziny, co jednak zrobić z resztą czasu do godz. 15-tej. Krótka myśl i decyzja, jadę w las na jedną z wersji weekendówek. Będzie dodatkowe 20 km a czasu to nawet może jeszcze zabraknąć.
   Zatem wybieram kierunek leśniczówka Bledzewko. Zakole Obry i kanał forteczny tworzą za mostem do leśniczówki sporą kilkadziesiąt hektarową wyspę na której znalazło się miejsce dla kilku zagród, boiska, kempingu i przystani kajakowej. Nad kanałem z kolei jest przerzucony forteczny most obrotowy, jeden z dwu podobnych na Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym. 


   Obrona MRU na odcinku od Bledzewa do Skwierzyny w znacznej części miała się opierać na zabagnionej dolinie i meandrach Obry z licznymi zbudowanymi w latach trzydziestych kanałami fortecznymi. Obrońcy dla możliwości manewrowej musieli mieć zapewnioną sprawną komunikację, ale równocześnie możliwość skutecznego jej zablokowania bez niszczenia przepraw. Zadanie to spełniała przeprawa mostowa D812. Jest to jeden z zaledwie dwóch mostów obrotowych na MRU. Jego przęsło zostało oparte na kołach toczących się po półkolistej szynie. Maszynownię mostu ukryto w żelbetowym przyczółku. Do jej obsługi wystarczył jeden człowiek, do obrócenia mostu służył balast umieszczony w studni pod maszynownią oraz zespół przekładni i liny przenoszące napęd. Most do dziś jest sprawny i okazyjnie od czasu do czasu ku uciesze turystów jest obracany. Obecnie jednak mechanizm obracania mostu musi być napędzany siłą mięśni ludzkich, nie wymaga to tytanicznego wysiłku, w zupełności wystarczy jeden-dwóch ludzi.
  Na środku wyspy był usytuowany schron MG u. Pak 845 uzbrojony w karabiny maszynowe i działko ppanc, stanowił on kluczowy element obrony pobliskiego mostu. Jego strategiczne położenie, na wzniesieniu otoczonym wodą i bagnami, zapewniało doskonałą widoczność i możliwość prowadzenia ognia we wszystkich kierunkach, czyniąc go niemalże niezdobytym. Niestety został wysadzony po wojnie, dziś pozostały po nim jedynie ruiny. W lutym 1945 w pobliżu tej przeprawy nie było żadnych walk.
  Reszta wycieczki za mostami to tylko kontemplacja uroków przyrody.

   Mimo tytułu wpisu samo Trzebiszewo tylko zahaczyłem, po prostu leżało na trasie do leśnych dróg nad szosą kostrzyńską (DK24). Kiedyś korzystałem z nich niemal każdego tygodnia nazywając weekendówkami. Teraz trochę zaniedbane, ale nadal fajnie utrzymane, jeździ się po nich z przyjemnością.
   Do Trzebiszewa zajechałem szutrówką przez Rakowo, pozostało przeskoczyć przez wiadukt nad S3 i mam do dyspozycji kilkadziesiąt kilometrów dróg pożarowych w różnej konfiguracji. Dziś chciałem zmieścić się w dwóch godzinach więc była tylko wersja mini. Zawróciłem jeszcze przed węzłem dróg przy spalonej w czasie działań wojennych leśniczówce Rothehirsch aby wyjechać z lasu w pobliżu ruin bunkrów Grupy Warownej Ludendorff.  

  Dopóki jest to możliwe a czas pozwala staram się wyskoczyć na rower chociaż na dwie godziny. W listopadzie udawało się niemal codziennie. To nic że jest szaro-buro i depresyjnie, jeżeli tylko nie pada na kołach o tym nie pamiętam.
  Dziś wypuściłem się po wałach nad Wartą do Krasnego Dłuska. Miałem później wracać przez Nową Niedrzwicę i Chełmsko. Życie zweryfikowało plany, Niedrzwicę odpuściłem na rzecz pięknej alei dębowej na skraju lasu i pól, potem już zawróciłem prosto do Chełmska. Wyszło z tego łącznie z wałami 18 km dróg terenowych w fajnych okolicznościach przyrody.

    Zasadniczo miałem jechać do Międzyrzecza po wyniki badań żony ale przy sprzyjającej pogodzie nie wypadało korzystać z innego środka lokomocji niż rower. Z wynikami uwinąłem się raz dwa należało zatem jakoś wykorzystać pozostały czas, a skoro międzyrzecki szpital leży przy wylocie w kierunku Skoków więc sam nasunął się pomnik wilka za Skokami.
     Okolice Międzyrzecza zawsze były mocno zalesione. Gdy u schyłku średniowiecza rozpoczęto na masową skalę wyrąb lasów, nastąpił spadek pogłowia zwierzyny płowej, głównego pokarmu wilczych watah. Przymierające głodem wilki zabrały się wówczas za zwierzęta domowe, szczególnie za owce i bydło. W obronie inwentarza zaczęto je bezlitośnie tępić. Osiemnastego lipca 1852 r. w lasach międzyrzeckich zastrzelono ostatniego wilka który przywędrował w te okolice z Wielkopolski. W wielkiej obławie zorganizowanej przez myśliwych i chłopów z Bukowca, Wyszanowa i Bobowicka wilk został wypłoszony pod lufę Johana Ungera z Lusowa pod Poznaniem. Na pamiątkę wydarzenia w miejscu zabicia zwierzęcia wzniesiono pomnik - kamienny obelisk w kształcie wysokiej na 3 m piramidy. Na jednej ze ścian bocznych umieszczono tablicę z wyrytym wierszowanym napisem w języku niemieckim. Nadgryziony zębem czasu obelisk rozsypał się. Kilka lat temu z inicjatywy trzcielskich i międzyrzeckich leśników pomnik odbudowano a na inskrypcji do niemieckiego napisu dołączono polski będący dosyć swobodnym tłumaczeniem oryginału:
"Tu zakończył Kompan życie, który owiec zżera płód, Johan Unger należycie zaspokoił jego głód".
    W drodze powrotnej do Międzyrzecza zajechałem do Kuźnika (niem. Kupfermühle). W Kuźniku zachował się zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku budynek młyna wodnego. Budynek jest objęty ochroną konserwatorską. Patrząc jednak na stan obecny można mieć obawy że bez poważniejszego remontu długo chyba nie przetrwa. Młyn był czynny podobno do połowy lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku.
   Zamierzałem wracać przez Kalsko i Rokitno, wymagałoby to kilku dodatkowych kilometrów i tu na przeszkodzie stanął brak czasu. Od Głębokiego wracałem już po dzisiejszym śladzie.

     Warunki na drogach nie sprzyjają jeździe poza szosami. Z obawy przed błockiem odwiedziłem tylko Świniary. Nie lubię wracać tymi samymi drogami którymi jechałem do celu, w tym wypadku nie było wyjścia. Trzeba byłoby objechać naokoło kawał Puszczy Noteckiej lub dotrzeć do najbliższej przeprawy przez Wartę, a ta w tym kierunku jest w Międzychodzie

  Dziś jazda w ciężkich warunkach terenowych. Byłem na drogach polnych pod Chełmskiem. W polach trochę nawierzchni trawiastej, trochę błota. Kilometrów niewiele a wydatek energetyczny jakbym przejechał ich trzy razy więcej. 

Pokaż trasę GPS

   Dzisiaj czas pozwolił jedynie na trzygodzinny wypad. Zdążyłem w tym czasie dotrzeć do Santoka, zajechać pod wieżę widokową i wrócić przez Dobrojewo
   Wieża została wzniesiona w Santoku na Wzgórzu Zamkowym w roku 1934. Wcześniej w latach 1932-1934 prowadzone były tam wykopaliska mające udowodnić niemieckość tych ziem. Fakt ten wykorzystał zagorzały nazista Hans Faust będący wówczas starostą gorzowskim. Zlecił on zaprojektowanie wieży w stylu średniowiecznym Erichowi Heckelowi. Wieża miała nawiązywać do średniowiecznego zamku stojącego na tym wzgórzu w XIV wieku. Zamek początkowo należał do Joannitów a od 1402 r. do Krzyżaków. Wieża oddana do użytku w lipcu 1935 r. stała się odtąd miejscem zlotów nazistowskich organizacji. Początkowo pełniła również funkcje muzealne, min. były tam przechowywane w gablotach szkielety czterech wojów znalezione podczas prac archeologicznych na wzgórzu. Wieża wysokości 15 m. wznosi się na wzgórzu wyniesionym na 70m. ponad poziom rzeki. Wieża obecnie jest własnością prywatną ale właściciel pozwala turystom korzystać z terenu pod warunkiem że swoim zachowaniem uszanują ten fakt. Wzgórza nad Santokiem są częścią płaskowyżu w którym wody polodowcowe wyżłobiły głęboką pradolinę Warty.




  Widoczna na prawym brzegu Warty łąka to grodzisko pozostałe po grodzie odnotowanym przez Gala Anonima w spisanej w latach 1112–1116 jako strażnica i klucz do królestwa.
W średniowieczu rzeki stanowiły najdogodniejsze szlaki. Umiejscowiony w tym miejscu gród rzeczywiście pozwalał kontrolować ruch na Warcie i Noteci, więc praktycznie na terenie niemal całej Wielkopolski. Pierwotnie gród leżał w widłach Warty i Noteci lecz w czasie katastrofalnej powodzi w 1751 r. Warta zmieniła koryto, tworząc nowe na północ od grodziska. 


Pokaż trasę GPS

   Latem pomiędzy jeziorami Czystym a Chycińskim natrafiłem na niewielkie około 3 hektarowe śródleśne jeziorko Oczko. W XIX wieku i do połowy XX nad jeziorkiem istniał folwark Heide Vorwerk. Folwark nie przetrwał zawieruchy wojennej, dziś trudno szukać jakichkolwiek śladów zabudowy, zachowały się jedynie w trochę nietypowej dla otaczającego lasu szacie roślinnej. 
   Postanowiłem dziś odświeżyć znajomość tamtej okolicy. W naszych lasach wszystkie skrzyżowania wyglądają niemal podobnie zwłaszcza jeżeli nie zagląda się tam zbyt często więc dotarcie nad wodę wymagało trochę kluczenia i czasu. 



Pokaż trasę GPS