Przez Nową Wieś z cysterskim akcentem

    Przez Stary Dworek przejeżdżam dziesiątki razy, rzadko jednak zapuszczam się w głąb wioski na placyk przed kościołem i zdewastowanym dworem - dawną rezydencją  opatów bledzewskiego klasztoru cystersów. Dziś wyjechałem na tyle wcześnie że do Starego Dworku dotarłem jeszcze w pełnym świetle dnia. Kompleks dworsko-kościelny leży o rzut beretem od skrzyżowania przez które muszę przejechać. Pod kościołem bywałem już wielokrotnie, bardziej ciekawiły mnie ruiny dworku. Pamiętam że jeszcze po transformacji ustrojowej i prywatyzacji PGR-u dworek widoczny z mostu na Obrze prezentował się zupełnie przyzwoicie. Dopiero w ostatnich latach widoczne były tylko sterczące żebra zrujnowanego dachu. Zapuściłem się zatem w drogę biegnącą wzdłuż budynków gospodarczych na zaplecze budowli.
   Stary Dworek przez ponad 250 lat od 1560 r. był rezydencją opatów bledzewskiego konwentu cystersów. Ruiny dworku pochodzą jednak z lat siedemdziesiątych XVIII w. Inicjatorem przebudowy był zmarły w 1762 r. opat Józef Loka. Budową zajął się jego następca opat Franciszek Rogaliński. Finanse bledzewskiego zgromadzenia były podzielone w ten sposób że pomimo równolegle prowadzonej przebudowy klasztoru w Bledzewie opat nie angażował się w rozbudowę klasztoru  całą swoją uwagę i fundusz kierując na kolejny plac budowy: kościoła i rezydencji opackiej w Starym Dworku.  Sprawa stała się nagląca gdyż poprzedni drewniany dwór spłonął w 1770 r. od uderzenia pioruna. Brak dokładnych danych o budowie dworu, znana jest natomiast data położenia fundamentów pod kościół w Starym Dworku, był to rok 1768. Prawdopodobnie obydwie budowy prowadzono równocześnie, wskazuje na to ułożenie w jednej osi kościoła, dworu i nieistniejącej dziś wieży bramnej. Kościół został poświęcony dziesięć lat później. Znana jest również data postawienia kolumny Maryjnej która została wzniesiona w 1777 r przez opata Onufrego Wierzbińskiego na zakończenie budowy całego kompleksu starodworskiego.
    Na dalszych losach rezydencji kilkanaście lat później zaważyły wydarzenia polityczne. W 1793 r wyniku II rozbioru Prusy zagarnęły Wielkopolskę, a w 1796 r. rząd pruski przeprowadził sekularyzację dóbr kościelnych i klasztornych. Rezydencja opata jako część majątku ziemskiego została przejęta przez skarb pruski. Opat Wierzbiński zwrócił się do pruskich władz o wydzierżawienie dworu uzasadniając że od niepamiętnych czasów jest to jedyna rezydencja opacka. Władze tym razem wyraziły zgodę na dzierżawę, nie stało się tak jednak po ponownym zaborze Wielkopolski w 1815 r. Stary Dworek pozostał domeną królewsko-pruską i został puszczony w dzierżawę. W 1886 r. została rozebrana wieża bramna z przyległymi stajniami, na których miejscu wzniesiono stojące do dziś budynki gospodarcze. Po 1945 r. dwór i majątek przejął PGR. Dziś dwór jest własnością prywatną, nieużytkowany uległ kompletnej dewastacji.
    Po 250-letnim pobycie opatów w Starym Dworku pozostały tylko wzniesione w trzecim ćwierćwieczu XVIII w. : barokowy kościół św. Józefa, zdewastowany dwór, ostatnio odremontowana kolumna Maryjna i resztki tarasowego parku nad wysokim brzegiem Obry które można oglądać z tyłu dworu.



   Po opuszczeniu placu kościelnego przekroczyłem Obrę i lasem ruszam do Bledzewa. Do Bledzewa wjeżdżam od strony zalewu na Tymianie, piaszczysta, rzadko zabudowana ulica nosi nawet nazwę Starodworskiej.  Przed ostatnim (pierwszym) domem stoi kolumna z figurą Matki Boskiej.
    Figura ta ma tylko pośredni związek z cystersami. Otóż w bledzewskim klasztorze po przeniesieniu zakonników do Rokitna, podczas ostatniej kampanii napoleońskiej od marca do lipca 1814 r. urządzono lazaret dla rannych i chorych żołnierzy  rosyjskich. Zmarłych grzebano własnie w tym miejscu, a na miejscu pochówku ustawiono później figurę maryjną. Inskrypcja u podnóża kolumny mówi o 87 pogrzebanych.  W 2014 r. przeprowadzono na przyległym placyku prace ekshumacyjne. W ich trakcie odnaleziono szczątki 35 osób pochowanych w 16 jamach grobowych. Odkryte szczątki zebrano wtedy do drewnianych trumien i ponownie pochowano w bezpośrednim sąsiedztwie figury. Pozostali 52 żołnierze rosyjscy zmarli w lazarecie pochowani zostali najprawdopodobniej w obrębie kopca pod pomnikiem. Z ustaleń archeologa i antropologa wynika że pochowani żołnierze to głównie młodzi ok. 20-letni mężczyźni. Znajdowano przy nich również przedmioty osobiste i niewielkie fragmenty umundurowania.


    W Bledzewie było jeszcze na tyle jasno że skusiłem się na 20-kilometrowy rajd przez Sokolą Dąbrowę, Nową Wieś, Templewo i Goruńsko. Po godzinie byłem z powrotem w Bledzewie  i spokojnie popedałowałem do domu, teraz już w kompletnych ciemnościach.
     A moje dzisiejsze nagłe, (ale odgrzewane) zainteresowanie cystersami wzięło się po lekturze dwóch wyszukanych w sieci publikacji o cystersach z Bledzewa i Paradyża.